Viskozite, sıvıların akmaya karşı direncini ifade eder ve günlük hayatımızda ayçiçek yağının akışkanlığının yüksek iken balın akışkanlığının düşük olduğunu gözlemlemişizdir. Özellikle araç motorları gibi hareketli mekanik parçaların sürtünme kaynaklı aşınmasının azaltılması için kullanılan yağlama sistemlerinde motor yağının viskozitesi son derece önemlidir.
Motor yağları araçlar için uygun işletme koşullarının sağlanması için akışkanlıklarına göre sınıflandırılır. Bu sınıflandırma sisteminde XW-Y (X ve Y parametreleri sayılardır; örneğin 10W-40 gibi) W harfi "Winter" yani kış anlamına gelir ve bu değer motorun ilk çalışma anında (motor soğukken) yağın sahip olduğu viskoziteyi ifade eder. Bu sistemde sayı değeri küçüldükçe yağın akışkanlığı artmaktadır. Bunu bir örnekle açıklayacak olursan motor ilk çalıştırıldığında 5W-30 değerindeki bir motor yağı 10W-30 motor yağına göre daha akışkandır.
|
Akaryakıtlar parlama noktası ve yoğunluk tayinlerinde olduğu gibi uygun işletme koşullarının sağlanması için viskozite testinden geçirilir. Bu işlemde bir kinematik viskozite içerisindeki numunenin 100 °C sıcaklıkta iki referans nokta arasından akması için geçen süre ölçülerek belirlenir. Bu sürenin saniye biriminde hücre sabiti ile çarpılması sonucunda ise mm2/sn biriminde viskozite değeri belirlenmiş olur. ν=Hücre sabiti × zaman (sn) Fuel Oil 4 yakıtının 100 °C sıcaklıkta viskozite değerinin 10 cSt (centistokes, 1 cSt= 1 mm2/sn) değerinden düşük olması gereklidir. |
Akaryakıtlarda viskozite analizi için aşağıda görseli verilen Ubbelohde vizkozimetresi kullanılır ve aşağıdaki adımlar takip edilir. Ubbelohde vizkozimetreleri kalibrasyon sıcaklığından bağımsız olarak kullanılabilmektedir.
| 1. Akaryakıt numunesi karıştırarak homojen hale getirin. |  |
| 2. Vizkozite hücresinin içerisine daldırılacağı banyoyu 100 °C sıcaklığa getirin. | |
| 3. Bir pipet ile akaryakıt numunesini alın. |  |
 |
4. Kinematik viskozite hücresinin içerisine A borusunda iki seviye çizgisi aralığında olacak kadar akaryakıt numunesi koyun ve örneğin sıcaklığının 100 °C'ye yükselmesi için bir süre bekleyin. |
| 5. Ubbelohde vizkozimetresini ısıtma banyosuna yerleştirin. |  |
 |
6. B borusunu parmağınızla kapatarak C borusundan puar ile akaryakıt numunesini iki seviye çizgisi üzerindeki bombeli (bullu) kısma kadar doldurun |
| 7. Puarı çıkartın ve sıvının akışını takip edin. Sıvı C borusundaki üst çizgiye (1 numaralı çizgi) indiği anda kronometreyi başlatın. |  |
 |
8. Sıvı C borusundaki alt çizgiye (2 numaralı çizgi) ulaştığı anda kronometreyi durdurun ve geçen süreyi kaydedin. |
Kullanılan malzemelerin temizlenmesi bir sonraki analizlerde hataya neden olmaması adın son derece önemlidir. Bunun için vizkozimetre öncelikle mazot (ya da benzin) ile ardından aseton ile yıkarak kurumaya bırakılır.
Fuel Oil 4numunesi için Koehler 1B ölçüsünde bir vizkozimetre hücresi kullanılarak (hücre sabiti, C, 0,04792 mm2/sn2 değerindedir) 100 °C sıcaklıkta yapılan bir analizde akış süresi 3 dakika 2 saniye olarak kaydedilmiştir. Numunenin uygunluğunu değerlendiriniz.
ν=Hücre sabiti × zaman (sn)
ν=0,04792 mm2/sn2 × 182 (sn) = 8,72 mm2/sn
Analiz sonucuna göre numune kalorifer yakıtı olarak kullanıma uygundur.